Ngò rí trồng theo cách an toàn

Ngò rí có thể trồng mọi nơi, mọi lúc, quanh năm lúc nào cũng có bán. Tuy vậy thời gian trồng tốt nhất là là từ tháng 10 – 11 đến tháng 2 – 3 năm sau.

1. Đặc điểm thực vật cây ngò rí

Ngò rí là cây thân thảo hàng năm, tương đối nhỏ, cao 30 – 50cm, thân thẳng, bên trong rỗng. Lá non hình hơi tròn, mép có khía. Lá già thì xẻ sâu thành các tua hình gai. Hoa màu hồng có các cánh không đều. Quả hình cầu, màu vàng nâu ( thường gọi lầm là hạt). Ở vùng Địa trung hải cây ngò rí mọc hoang dại nhiều .

2. Giống trồng

Ngò rí là không có nhiều giống, ở nước ta hiện nay dựa vào hình dáng của cây mà chia ra hai nhóm ngò rí:

- Nhóm ngò Chỉ: thân nhỏ, màu xanh nhạt, lá nhỏ, có mùi rất thơm.

+ Giống có thời gian sinh trưởng 80 – 90 ngày, cây nhỏ, nhảy chồi kém, ra hoa sớm 35 ngày sau khi gieo, năng suất thấp nhưng rất thơm.

+ Giống có thời gian sinh trưởng 100 – 110 ngày (Ngò rí Bạc Liêu), cây nhỏ, lá nhỏ, ra hoa trễ hơn (45 NSG), năng suất cao hơn, vẫn giữ được mùi thơm.

- Nhóm ngò Bụi: Thân lớn, màu hơi tím, lá lớn, chậm ra hoa hơn ngò Chỉ. Thường là những giống nhập nội, năng suất cao, nhưng không được ưa chuộng ở thị trường Việt Nam.

3. Cách trồng ngò rí

- Làm đất, gieo hạt: Cây ngò rí trồng được trên nhiều loại đất, miễn là không quá phèn hoặc quá mặn. Trên đất nhẹ, nhiều mùn và tơi xốp cây mọc tốt và cho năng suất cao.

Vì gieo bằng hạt nên đất cần được làm nhỏ và tơi. Lên luống cao 20 -30cm, rộng 1,2 – 1,5 m, rãnh rộng 30 cm. Gieo 1,0 – 1,2 g trên 1 m2 đất. Trước khi gieo ngâm hạt trong nước ấm 35 – 37oC trong 24 – 30 giờ cho hút no nước, sau đó vớt ra trộn với tro bếp để gieo cho đều. Đất trước khi gieo hạt cần bón phân lót, rắc ít thuốc sâu để trừ kiến, mối.Gieo xong dùng cào răng nhỏ cào nhẹ mặt luống cho hạt chìm vào đất, sau đó phủ trấu hoặc lớp rơm rạ mỏng rồi tưới ẩm đều.

- Bón phân: Hạt ngò rí sau khi mọc cần có chất dinh dưỡng ngay để sinh trưởng tốt, vì vậy cần bón đủ phân lót. Lượng phân bón lót tính cho 10m2 mặt luống khoảng 10 – 15 kg phân hữu cơ hoai mục. Trộn phân đều với đất khi lên luống.

Sau khi gieo 7 – 10 ngày cây mọc. Khi cây có 1 – 2 lá thật, dùng 0,5 kg urê + 0,5 kg  super lân hòa nước tưới cho 100m2. Sau đó cứ 7 – 10 ngày tưới phân một lần, có thể ngâm bánh dầu tưới xen kẽ. Trước khi thu hoạch 15 – 20 ngày ngưng tưới phân chỉ tưới nước để đảm bảo độ ẩm cho cây phát triển. Sau khi tưới phân phải tưới nước để rửa cây.

- Chăm sóc: Để cây phát triển thân, lá tốt cần thường xuyên tưới nước đảm bảo độ ẩm đất. Nếu cây mọc dày quá thì phải tỉa bớt cho các cây còn lại phát triển. Thường xuyên nhổ cỏ mặt luống và xung quanh.

4. Sâu bệnh thường gặp ở ngò rí

a. Bệnh hại

* Bệnh thối nhũn

Cổ rễ bị thối nhũn, cây dễ ngã, lá vẫn còn xanh. Bệnh thường xuất hiện trong giai đoạn cây con, và phát triển rất mạnh khi có ẩm độ cao, hay ở ruộng ngò trồng dày, ít thông thoáng.

Ngừa bệnh bằng các loại thuốc gốc đồng như Copper-B, Copper-Zinc hay thuốc Anvil.

* Bệnh héo rũ

Chết khô từ đọt có thể chết rạp thành từng đám ngay từ nhỏ, cũng có thể gây chết khi ra hoa và tượng trái, bệnh thường xảy ra nhiều trên đất rẫy.

Phun các loại thuốc để ngừa như Copper-B, Ridomil 25WP…

* Bệnh thán thư

Trên lá có những chấm đen nhỏ liti, trên thân cũng có những đốm nhỏ màu nâu, bệnh này không quan trọng lắm trên cây ngò rí. Có thể phun Antracol 70W, Topsin –M…

b. Sâu hại

* Rầy nhớt

Thường xuất hiện lúc trổ bông, ấu trùng cũng như thành trùng rất nhỏ, dài khoảng 1-2 mm, có màu vàng và sống thành đám đông, chúng chích hút và truyền bệnh như siêu vi rút.

Phun các loại thuốc để trừ rầy nhớt như Ancol, Politrin-P 440ND, Sec Saigon, Bian40EC, Actara…

* Sâu xanh

Thường xuất hiện một tháng sau khi gieo. Sâu nhỏ, dài khoảng 8-10 mm, màu xanh lục, thường nhả tơ cuốn lá lại, sâu ăn lá non hay đỉnh sinh trưởng của cây ngò rí.

Phun thuốc ngừa bằng các loại thuốc Basudin, Sherpa…

* Sâu xám

Sâu xám thường xuất hiện ở đầu vụ, sâu non mới nở có màu xám đất, càng lớn chuyển sang màu xám bóng mỡ, phần bụng màu nhạt hơn, đốt cuối cùng ở mảnh lưng có 2 vệt màu nâu đậm.

Phòng trừ bằng các loại thuốc như Basudin, Furadan…

* Sâu ăn tạp (Sâu ăn lá, bông, hạt)

Sâu ăn đứt lá, hay cắn đứt cây con ngang thân, sau đó sâu thường chui vào sống dưới đất, ẩn mình dưới khe nứt hay rơm rạ phủ trên mặt đất, đến thời kỳ làm nhộng trong đất.

Phòng trừ bằng cách làm đất kỹ trước khi trồng để diệt sâu và nhộng sống trong đất, xử lý đất bằng các loại thuốc hạt diệt sâu, có thể bắt bằng tay sâu non sống tập trung.

Nên thay đổi loại thuốc thường xuyên, phun vào giai đoạn trứng sắp nở sẽ cho hiệu quả cao, dùng các loại thuốc như Sumisidin 10EC, Cymbus5EC, Karate 2.5EC…

5. Thu hoạch và để giống ngò rí

Sau khi cây mọc 30 – 40 ngày có thể nhổ cây thu hoạch. Nhổ dần thành 2 – 3 đợt cách nhau 7 – 10 ngày. Năng suất trung bình 80 – 100kg/ 100m2.

Nếu để giống thì chừa lại các cây khỏe, cách nhau 20cm. Tưới thúc thêm ít phân đạm, lân và kali. Sauk hi cây ra hoa kết quả khoảng 80 – 90 ngày thì hạt chắc và bắt đầu khô. Cắt cành hạt mang về phơi trên nong, nia cho khô rồi cho vào chai, lọ đậy kín dùng gieo vụ sau.

Ts. Nguyễn Đăng Nghĩa