Hỗn hợp rỉ mật đường và mỡ một nguồn dinh dưỡng cho lợn

Hỗn hợp rỉ mật đường và mỡ ở dạng lỏng đã được dùng làm bổ sung trong chăn nuôi bò hàng chục năm. Tiến sĩ Wayner Perry - Trường Đại học Tổng hợp Purdue, người đầu tiên nghiên cứu và đánh giá các sản phẩm này trong chăn nuôi bò thịt.

Nó là nguồn năng lượng cũng được dùng với lượng khiêm tốn trong chăn nuôi lợn hàng thế kỷ nay. Tại Cuba, Mexico, Venezuela, Philipin và những vùng địa lý khác có ngành trồng mía và chế biến đường. Cứ sản xuất 2 đơn vị đường mía (Sacarosa) sẽ cho một đơn vị rỉ mật đường. Rỉ mật là hỗn hợp của đường đơn và đường đôi, giàu chất khoáng và không chứa protein cũng như vitamin. Rỉ mật được coi như một chất làm tăng tính ngon miệng cho cả lợn và bò. Một hạn chế trong việc sử dụng rỉ mật dạng lỏng trong thức ăn hoàn chỉnh đó là làm giảm hàm lượng năng lượng trong thức ăn bởi trong rỉ mật có chứa xấp xỉ 50% nước. Hơn nữa, khi bổ sung rỉ mật lỏng vào khẩu phần sẽ làm giảm hiệu quả sử dụng thức ăn bởi vì mật độ năng lượng khẩu phần sẽ giảm. Sử dụng rỉ mật trong nuôi dưỡng lợn cũng sẽ gặp phải một số khó khăn trong khâu quản lý, bao gồm vấn đề vệ sinh, ruồi, ẩm ướt, độ ẩm môi trường và vấn đề nhuận tràng.

Sử dụng mỡ đồng thời với rỉ mật sẽ làm tăng mật độ năng lượng của hỗn hợp. Hơn nữa sử dụng đồng thời rỉ mật và mỡ nước sẽ có nhiều thuận tiện hơn, như hạn chế được bụi, quá trình axít hoá sản phẩm cuối cùng và một loạt những tính chất ưu việt khác so với dùng rỉ mật đơn điệu.

Sơ đồ bố trí thí nghiệm

Thí nghiệm được bố trí để xác định năng lượng trao đổi (M.E) của hỗn hợp rỉ mật với mỡ và đánh giá năng suất của lợn choai và lợn vỗ béo.

Nghiên cứu về năng lượng trao đổi: Thí nghiệm được tiến hành trên vịt đẻ đánh giá một cách thận trọng năng lượng trao đổi của hỗn hợp rỉ mật và mỡ. Vịt được nhồi nguyên liệu thức ăn đơn bằng ống Tygôn, để đánh giá chính xác số lượng ăn vào. Phân và nước tiểu được thu vào túi nilon fix sẵn để loại trừ vung vãi. Có bố trí lô thí nghiệm so sánh để xác định mức độ rơi vãi bên ngoài nhằm hiệu chỉnh và tính toán năng lượng trao đổi của nguyên liệu. Năng lượng của tất cả nguyên liệu được xác định bằng máy đo năng lượng (bom calorimeter). Thí nghiệm bao gồm lô nhịn đói (1); lô ăn tinh bột ngô (2) và lô ăn hỗn hợp rỉ mật với mỡ (R+M). Bằng cách này, M.E trong hỗn hợp (R+M) có thể so sánh với sản phẩm có thành phần hoá học cao như tinh bột.

Nghiên cứu về tăng trưởng

Tại thí nghiệm tăng trưởng đã sử dụng 144 lợn bao gồm 72 lợn đực và 72 lợn cái với khối lượng trung bình 55 Ib (25kg) chia làm 4 lô. Mỗi lô gồm 6 ô chuồng, mỗi ô nhốt 6 con, nuôi riêng đực cái để xác định sự khác biệt về khả năng tiêu thụ thức ăn cũng như hiệu quả sử dụng thức ăn của đực cái riêng biệt. Mỗi ô chuồng được thay đổi từ khẩu phần ăn cho lợn choai sang khẩu phần ăn cho lợn vỗ béo khi khối lượng lợn bình quân trong ô đạt 114 Ib (52 kg). Lợn được giết thịt để xác định tỷ lệ thịt xẻ khi khối lượng đạt 246 Ib (112kg).

4 lô thí nghiệm được ăn với sơ đồ sau:

Lô I: Thức ăn cơ sở có chứa 10% tinh bột gạo.

Lô II: Thức ăn cơ sở có chứa 10% hỗn hợp rỉ mật và mỡ.

Lô III: Thức ăn lô I + 0,17% Lysine HCL.

Lô IV: Thức ăn lô II + 0,17% Lysine HCL.

Kết quả:

Bảng 2 chỉ giá trị năng lượng trao đổi thực tế sử dụng cho quá trình tiêu hoá pro- tein (TMEn) được thể hiện dưới dạng vật chất khô (VCK). Như dự đoán, hỗn hợp (R+M) có giá trị năng lượng trao đổi (ME) trong VCK cao hơn so với tinh bột ngô (5,19 so với 4,10 kcal/g). Tuy nhiên khi so sánh ở dạng sử dụng (kể cả H2O trong sản phẩm) thì hỗn hợp R + M có hàm lượng ME thấp hơn so với tinh bột ngô (3,19 so với 3,66 kcal/g).

Giá trị ME trong hỗn hợp R+M rất gần với số liệu ước tính trên cơ sở thành phần hoá học của sản phẩm:

Nếu thể hiện theo cách khác, TMEn của hỗn hợp R+M so với tinh bột ngô sẽ là: 114,0% nếu tính ở dạng VCK.

87,2% nếu tính ở dạng sử dụng.

Giá trị ME trong TĂ chăn nuôi thường được thể hiện dưới dạng giá trị tinh bột thay thế. Người ta thường dùng tinh bột ngô bởi vì ngô là một nguyên liệu rất thông dụng trong chăn nuôi đồng thời thành phần chính của ngô là tinh bột và giá trị năng lượng của nó rất ổn định đối với các giống gia súc khác nhau.

Giá trị năng lượng thực của hỗn hợp R+M sử dụng trong thí nghiệm tăng trọng của lợn được lấy theo cách sau:

Lấy giá trị ME của tinh bột ngô trong bảng dinh dưỡng cho lợn theo NRC (Hội đồng nghiên cứu Quốc gia Mỹ) 1998. Tại bảng này, giá trị ME của tinh bột là 3,98 kcal/kg. Nhân giá trị đó với 87,2% sẽ cho giá trị năng lượng của hỗn hợp R+M: 3,98 x 87,2% = 3,47 kcal/ g.

Giá trị này được sử dụng trong khi tính toán lập khẩu phần trên máy tính, còn ME của ngô được xác định là 3.42 kcal/g.

Những số liệu về năng suất của lợn ăn K.P có chứa hỗn hợp R+M được trình bày tại bảng 3. Tăng trọng bình quân/ ngày của lợn được ăn hỗn hợp R+M trong giai đoạn lợn choai và tính tổng cộng cho cả quá trình T.N lớn hơn so với lô không được ăn (P<0,05). Tăng trọng/kg TĂ sai khác không đáng tin cậy (P>0,05) cho cả 2 giai đoạn choai và vỗ béo. Tuy nhiên về giá trị tuyệt đối, lợn không ăn hỗn hợp (R+M) có chỉ số này cao hơn. Mức tiêu thụ T.Ă/ngày của lợn ăn hỗn hợp R+M cao hơn so với lô không được ăn (P<0,05). Mổ khảo sát lợn khi khối lượng cơ thể đạt 246Ib. Kết quả mổ khảo sát cho thấy, không có sự sai khác đáng tin cậy về tỷ lệ thịt móc hàm giữa các lô. Về các chỉ tiêu khác như diện tích cơ thăn, độ dày mỡ lưng và chỉ số axit tự do trong thịt nạc (Fat Free Lean Index) giữa các lô sai khác không có độ tin cậy.

Bổ sung thêm 0,90% lysine vào khẩu phần giai đoạn lợn choai và 0,71% lysine vào khẩu phần giai đoạn vỗ béo không ảnh hưởng đến chỉ tiêu tăng trọng cũng như tỷ lệ móc hàm.

Tại sơ đồ 1 cho thấy, nếu bổ sung hỗn hợp R+M vào khẩu phần sẽ làm tăng khả năng tiêu thụ TĂ cho lợn. Với cả 4 khẩu phần có mức năng lượng trao đổi gần giống nhau, chỉ số này chứng tỏ rỉ mật đường trong thức ăn đã làm tăng tính ngon miệng của lợn.

Bảng 4 cho thấy, khi bổ sung hỗn hợp R+M vào khẩu phần, mức tiêu thụ TĂ của lợn/ ngày/ tăng xấp xỉ 1,5Ib (dạng sử dụng) hoặc 0,25Ib nếu tính dưới dạng VCK khi so sánh với lợn không được ăn hỗn hợp R+M.

Đề nghị:

1. Hỗn hợp R+M là một sản phẩm lỏng bao gồm 80% rỉ mật và 20% mỡ có thể bổ sung vào K.P của lợn tới 10% mà không gây ảnh hưởng xấu hoặc gặp bất kỳ khó khăn gì.

2. Sử dụng hỗn hợp R+M như một nguyên liệu thức ăn đã làm tăng mức tiêu thụ thức ăn hàng ngày cũng như tăng trọng bình quân/ngày của lợn.

3. Sản phẩm này có thể so sánh với ngô về mặt năng lượng trao đổi trong nguyên liệu làm thức ăn chăn nuôi (ở dạng sử dụng có chứa 46% H2O).

4. Bổ sung hỗn hợp R+M có giá trị tốt trong trường hợp khẩu phần có những khiếm khuyết, đặc biệt khi thức ăn được phối chế từ nguyên liệu quá khô, nguyên liệu cuối vụ hoặc nguyên liệu gây những mùi khó chịu cho gia súc.

5. Để lập khẩu phần ăn trên máy tính có thể sử dụng giá trị dinh dưỡng và nguyên liệu chuẩn của Hội đồng nghiên cứu Quốc gia Mỹ với chỉ số ME của hỗn hợp R+M là 3,47 Kcal/g.

Bảng 1: Khẩu phần thí nghiệm

* 8,72% tinh bột tương đương với 10% hỗn hợp R+M.

   1,28% tinh bột còn lại là phần không mang năng lượng

** 1 Ib» 0,454kg

Bảng 2: Tóm tắt về n/c trao đổi của hỗn hợp R+M

1 Năng lượng trao đổi thực tế đã hiệu chỉnh cho sử dụng Protein

Bảng 3: Năng suất của lợn T.N được ăn thức ăn bổ sung & không bổ sung hỗn hợp R+M

* Sai khác có độ tin cậy

Bảng 4: Khả năng thu nhận chất dinh dưỡng

(Molasses/Fat Combination as a nutrient source for swine)
B.G. Marmon và M.E.einstein - Bộ môn chăn nuôi - Trường Đại học Tổng hợp Purdue

Đặc san khoa học kỹ thuật thức ăn chăn nuôi - số 3/2004

Bùi Thị Oanh - Cục Nông nghiệp, dịch